Wyrok TSUE w sprawie C‑122/21

Get Fresh Cosmetics jest spółką prawa angielskiego, która wytwarza produkty kosmetyczne takie jak kule do kąpieli. Produkty te są dystrybuowane na Litwie między innymi za pośrednictwem strony internetowej. Po przeprowadzeniu kontroli zgodności rozpatrywanych produktów z wymogami rozporządzenia nr 1223/2009 i ustawy o bezpieczeństwie produktów oraz na podstawie sprawozdania z kontroli urząd ochrony konsumentów wydał w dniu 29 sierpnia 2018 r. decyzje stwierdzające, że produkty te nie spełniają wymagań art. 3 lit. a) i art. 20 ust. 1 rozporządzenia nr 1223/2009, ponieważ ich wygląd zewnętrzny imituje środki spożywcze pod względem wyglądu, zapachu, kształtu i wielkości, zaś z uwagi na swój wygląd wskazujący na przeznaczenie inne niż rzeczywiste zagrażają one zdrowiu lub bezpieczeństwu konsumentów, w szczególności dzieci i osób starszych. W decyzjach tych urząd ochrony konsumentów, po pierwsze, zakazał wprowadzania rozpatrywanych produktów do obrotu, a po drugie, zobowiązał danego dystrybutora do wycofania ich z rynku, ostrzeżenia konsumentów o zagrożeniu związanym z tymi produktami, poinformowania konsumentów o możliwości zwrotu owych produktów do sprzedającego i przekazania informacji na temat sposobu dalszego postępowania.

Sprawa trafiła przed Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (naczelny sąd administracyjny Litwy), który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

1. Czy art. 1 ust. 2 dyrektywy [87/357] należy interpretować w ten sposób, że produktami, o których mowa w ust. 1 owego artykułu, są produkty, które nie są wprawdzie środkami spożywczymi, lecz ze względu na swój kształt, zapach, kolor, wygląd, opakowanie, etykiety, pojemność lub wielkość mogą zostać uznane przez konsumentów, w szczególności przez dzieci, za środki spożywcze, a w konsekwencji mogą zostać spożyte poprzez umieszczenie ich w jamie ustnej, wyssanie lub połknięcie, co wiąże się z zagrożeniem, ponieważ, jak wynika z obiektywnych i uzasadnionych danych, może to skutkować na przykład uduszeniem, zatruciem, przebiciem lub niedrożnością przewodu pokarmowego?

2. W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze: czy ciężar dowodu w tym zakresie powinien spoczywać na właściwym organie nadzoru państwa członkowskiego?”.

Po analizie sprawy Trybunał (druga izba) orzekł, że: artykuł 1 ust. 2 dyrektywy Rady 87/357/EWG z dnia 25 czerwca 1987 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich dotyczących produktów, których wygląd wskazuje na przeznaczenie inne niż rzeczywiste, zagrażających zdrowiu lub bezpieczeństwu konsumentów, powinno się interpretować w ten sposób, że nie jest konieczne wykazanie za pomocą obiektywnych i potwierdzonych danych, iż okoliczność umieszczenia w jamie ustnej, wyssania lub połknięcia produktów, które nie są wprawdzie środkami spożywczymi, lecz ze względu na swój kształt, zapach, kolor, wygląd, opakowanie, etykiety, pojemność lub wielkość mogą zostać uznane przez konsumentów, w szczególności przez dzieci, za środki spożywcze, a w konsekwencji mogą zostać spożyte poprzez umieszczenie ich w jamie ustnej, wyssanie lub połknięcie, wiąże się z zagrożeniem i może skutkować na przykład uduszeniem, zatruciem, przebiciem lub niedrożnością przewodu pokarmowego. Niemniej jednak właściwe organy krajowe powinny ocenić w każdym poszczególnym przypadku, czy dany produkt spełnia przesłanki wymienione w tym przepisie, i uzasadnić, że ma to miejsce.

Oznacza to, że zewnętrzny wygląd produktu nieprzeznaczonego do spożycia przez ludzi, który jednak imituje środek spożywczy, nie wystarczy do wydania decyzji o zakazie jego sprzedaży.